BAGYO
Sarong klase nin panahon na nagdadara nin makusog na hangin asin uran na puwedeng maging rason nin grabe na pagbaha, pagdakula kan balod sa baybayon, asin pagguho kan daga. Ini nabubuo sa Karagatang Pasipiko.
Mas dakol pang impormasyonURI KAN MGA BAGYO
An bagyo ay kinakategorya base sa kusog kan hangin asin ginugrupo sigon sa pinakamakusog na pagtama nin hangin sa lugar.
Mas dakol pang impormasyonMadalas tamaan an Pilipinas nin bagyo ta harani ini sa Pacific Ocean, kung sain dakul an mainit asin mahalumigmig na hangin na nagpapabilog asin nagpapakusog kan bagyo.
Mas dakol pang impormasyonTROPICAL CYCLONE WARNING SYSTEM SIGNALS (TCWS)
Tropical Depression (Signal number 1)
Banta nin hangin:
39-61 km/h (22-33 kt, 10.8-17.1 m/s)
Oras nin pahimangno: 36 oras
TROPICAL STORM (SIGNAL NUMBER 2 )
Banta nin hangin: 62-88 km/h (34-47 kt, 17.2-24.4 m/s)
Oras nin pahimangno: 24 oras
Sever Tropical Storm (Signal Number 3)
Banta nin hangin: 89-117 km/h (48-63 kt, 24.5-32.6 m/s)
Oras nin pahimangno: 18 oras
Typhoon (Signal Number 4)
Banta nin hangin: 118-184 km/h (64-99 kt, 32.7-51.2 m/s)
Oras nin pahimangno: 12 oras
Typhoon (Signal Number 5)
Banta nin hangin: 185 km/h o mas hataas (100 kt or higher, 51.3 m/s o mas hataas)
Oras nin pahimangno: 12 oras
MGA BARETA
PAGPREPARAR PARA SA BAGYO
01 Aramon an mga bareta manungod sa panahon asin mga anunsyo pangseguridad.
Pirming magbati sa mga bareta kan PAGASA tanganing aramon kung peligroso an saindong lugar. Importante an pagmonitor nin balita para maaraman kung may maabot na bagyo o maraot na panahon.
02 Aramon an plano kan komunidad sa pagtao nin babala nin pagbakwit.
Dapat aramon kung pano ipapaabot an babala nin pagbakwit sa saindong lugar. Aramon man kung sain an evacuation centers tanganing masigkat an paggibo nin desisyon kung kinakaipuhan magbakwit.
03 Kitaon an harong asin hingayadon an mga parte na maluya o raot.
Sagkod pa an bagyo, suri-on an harong asin ayuson an mga parte na maluya, arog kan bubong, bintana, asin pader, tanganing malikayan an danyos.
04 Ipreparar an survival kit bag na may mga pangangaipo kan pamilya.
Mag-preparar nin survival kit bag na may pagkaon, tubig, flashlight, baterya, first-aid kit , asin importanteng dokumento para siguradong preparado an pamilya sa peligro.
05 Ibakwit an mga hayop sa lugar na ligtas.
Kung may ataman na hayop, siguruhon na igwa nin plano kung sain sinda ililipat tanganing di sinda mapahamak sa oras nin bagyo.
06 Kung may abiso hale sa mga otoridad, magkadali sa pagbakwit paduman sa evacuation center.
Siguruhon na magdalá nin mga importanteng gamit asin magduman sa mas ligtas na lugar.
07 Di maghali sa lugar na hilangkaw tanganing makaiwas sa baha.
Kung igwa nin peligro nin pagbaha,dae maghali sa hataas na lugar. Dai mag-lusong sa baha ta ini peligroso an agos asin an posibleng kontaminasyon kan tubig.
08 Dae na magbiyahe lalo na sa mga delikadong lugar.
Dai magbiyahe kung dai kinakaipuhan, lalo na sa mga lugar na madali magguho o binabaha. Mas ligtas na sa balay lang kung may banta nin peligro.
09 Magkaigwa nin malinaw na komunikasyon sa pamilya asin mga otoridad para sa seguridad.
Siguruhon na may malinaw na plano an pamilya kung paano mag-bakwit sa oras nin emerhensya. Magpreparar nin listahan kan emergency hotlines para sa agarang tabang.
10 Siguruhon na may sapat na suplay nin pagkaon, tubig, asin medikasyon.
Mag-preparar nin sapat na suplay nin pagkaon asin tubig na maabot nin duwang aldaw o sobra. Kung may iniinom na bulong, siguruhon na igwa nin reserba.
11 Pasiguruhon an mga gamit sa harong, arog kan kasangkapan asin mga gamit sa luwas na pwedeng layugon nin makusog na hangin.
Halion an mga gamit sa luwas kan harong na pwedeng layugon nin makusog na hangin, arog kan trapal, paso, asin iba pang gamit.
12 Siguruhon na may sapat na gasolina an sarong sasakyan kung kinakaipuhan magbakwit.
Bago pa mag-abot an bagyo, siguraduhon na igwa nin sapat na gasolina an sasakyan tanganing dai maubusan sa biyahe.
MGA DAPAT GIBUHON PAG MAY BAGYO
01 Maging kalmado. Dae maghali laog nin balay o evacuation center asin magmati sa pinakabagong balita manungod sa panahon.
Peligroso an pagluwas lalo na sa mga coastal areas dahil sa peligro nin daluyong, pagbaha, asin pagguho. Importante na pirming magbati sa bareta kan PAGASA, LGU, asin iba pang ahensya tanganing maaraman kung peligroso an saimong lugar.
02 Patayon an main switch kan kuryente asin valve kan tubig.
Sa mga lugar na prone sa pagbaha, arog kan Juban, Magallanes, asin Gubat, dapat pirming gadanon an kuryente tanganing maiwasan an pagkakuryente. Siguraduhon man na sarado an tubig para makaiwas sa contamination lalo na kung may baha.
03 Gamiton an flashlight o emergency lamp . Maging alerto sa paggamit nin kandila o gasera para makaiwas sa sulo.
Madalas nagkakaigwa nin power outage sa Sorsogon pag may bagyo, kaya importante an flashlight asin emergency lamp. Kung magamit nin kandila, siguraduhon na dai ini maabot nin mga aki o matumba tanganing maiwasan an sunog.
04 Mag-iwas sa mga bintana na may salamin para maiwasan an disgrasya.
Makusog an hangin kan bagyo, lalo na sa mga coastal areas arog kan Donsol asin Prieto Diaz. Siguraduhon na dae maghali sa lugar na may matibay na dingding asin likay sa mga bintana tanganing maiwasan an disgrasya.
05 Ikansela an mga lakaw asin panluwas na aktibidad.
Sa panahon nin bagyo, dae maghali sa balay o evacuation center. Delikado magbiyahe lalo na sa mga lugar na madalas binabaha.
MGA DAPAT GIBUHON PAKATAPOS KAN BAGYO
01 Hulaton an abiso kan mga otoridad bago magbalik sa balay.
Siguruhon na ligtas na an lugar bago bumalik. An mga otoridad kikitaon kun may peligro pang natutuda arog kan pagguho, baha, o naguba na estruktura. Dai magdali magbalik sa harong kung dai pa ini pigtutugotan.
02 Dae magrani sa mga natumba na kahoy, naguba na bilding, asin linya nin kuryente.
Pwedeng magkaigwa nin delikadong sitwasyon arog kan biglaang pagguho o pagsiklab nin kuryente. Tawagon an mga awtoridad para sa tamang pag-remedyo kan mga ini.
03 Dae maglakaw-lakaw para dae makaabala sa mga emergency services asin rescuers.
Kung dai importante, dai magluwas para mapamayad an operasyon kan mga rescuers asin relief efforts . Kung may matatabang, magvolunteerpero sumunod sa mga insabi kan mga otoridad.
04 Magin alerto sa paghingayad kan mga naguba na parte kan balay.
Siguruhon na matibay pa an mga dingding asin bubong bago maglaog sa harong. Kung may nakita ka na delikadong parte, ipakita ini sa eksperto bago hingayadon.
05 Seguraduhon na lain basa o nakababad an mga saksakan bago bukasan an linya nin kuryente.
Kung nagbaha sa saindong lugar, ipakita muna sa elektrisyan an kable, saksakan, asin appliances bago maggamit nin kuryente para maiwasan an disgrasya.
06 Itapok an mga tubig na natipon sa lata, paso, asin goma para dae maging pugad nin lamok.
Pagkatapos nin bagyo, nagdadakol an mga lugar na nagkakaigwa nin maati na tubig na pwede maging pugad nin lamok. Itapon o tahunan an mga ini para makaiwas sa dengue .