An Mapinsalang Epekto kan El Niño sa Agrikultura kan Pilipinas.
April 16, 2024
EL NIÑO SOUTHERN OSCILLATION (ENSO)
Natural na pangyayari sa klima na nagreresulta sa interaksyon kan karagatan asin himpapawid sa sentral asin sirangan na parte san ekwatoryal na Pasipiko.
Mas dakol pang impormasyonMainit na yugto san ENSO.
Nagaawat ki 8-12 na bulan.
Nangyayari kada 2 hanggang 7 na taon.
Pinakamakusog na yugto nagkakatagbo kada 10 hanggang 15 na taon.
MAAARAMAN NA INI EL NIÑO KUNG:
Mas halangkaw an temperatura, 0.5°C o mas halangkaw pa sa normal.
Maluya an hangin na hali sa sirangan.
Diit an ulap sa buong Pilipinas, kaya mas madalang an uran.
EPEKTO KAN EL NIÑO SA SEKTORAL
KALUSUGAN KAN TAWO
Mas diit an tubig para sa paglilimpyo san lawas.
PINAGKUKUANAN SAN TUBIG
Nababawasan an daloy san tubig asin tubig sa irarom san daga dahil sa bihira na uran.
KAPALIBOTAN
Mas nagdadakol an pagmara san kabukiran asin peatland.
AGRILKULTURA
Nagdidiit an produksyon asin ani dahil sa bihira na tag-uran.
YAMAN DAGAT
Mas halangkaw an bilang san pagkagadan san mga sira asin red tide.
Photo taken from https://www.istockphoto.com/photo/drought-and-water-scarcity-gm1214284146-353227678
Water Crisis in the Philippines
Photo taken from https://www.wateroam.com/social-awareness/the-water-crisis-philippines
Photo taken from https://www.manilatimes.net/2022/08/26/opinion/editorial/drought-drives-home-the-threat-of-climate-change/1856059
Photo taken from https://www.bworldonline.com/the-nation/2024/04/10/587258/aid-el-nino-hit-farmers-senator/
Photo taken from https://edition.cnn.com/2024/06/10/climate/dead-fish-lagoon-mexico-heat-drought-intl/index.html
MGA BARETA
Image Source: Rappler
Image Source: PhilRice
Pag-preparar para sa El Niño sa 2024: Mahahalagang Tip para sa Pilipinas.
2024
Courtesy: Sheryll Alhambra
Aramon an hagupit kan El Niño.
March 1, 2024
Courtesy: PNA
BFAR nagbabala sa fish kill dahil sa epekto kan El Niño.
February 13, 2024
Courtesy: Jonathan Cellona
ARAMON: Mga helang na pwedeng makua dahil sa El Niño.
April 17, 2023
EPEKTO SA KLIMA KAN PILIPINAS
01
Naantala an pagbatog san tag-uran.
02
Nababawasan an kadamoon san nabubuong bagyo.
03
Mas halaba an tag-init.
04
Hababa sa normal an kantidad san uran.
05
Maluya o bihira an pag-uran.
06
Mas halangkaw an temperatura san hangin kumpara sa normal.
MGA TIPS PARA MAKATIPID SA TUBIG
01 Isara an gripo habang nagsisipilyo. Mas marhay kung gumamit nin baso.
Makatabang ini sa pagpakapot nin tubig, lalo na ta kulang an suplay sa panahon nin El Niño.
02 Halion an mga tuda na pagkaon sa plato bag-o hugasan. Banlawan gamit an tubig sa balde. Igilid an nagamit na tubig asin gamiton pangbuhos sa inidoro.
Makakatabang ini sa pag-recycle nin tubig tanganing dae masayang an suplay, lalong-lalo na sa mga lugar na grabe an tagtuyot.
03 Gamiton liwat an tubig hale sa paglabada para sa paghugas o paglilimpyo san salog, inidoro, asin iba pa.
Mahihingowa ta an kada tulo nin tubig gamit an pag-reuse para sa iba pang gamit sa harong.
04 Magsaribo san mga tanom sa aga o hapon para mabawasan an pagsungaw san tubig.
Naiiwasan an madali na pagpawara san tubig asin mas maabsorb nin tanom an halumigmig.
05 Dae maggamit nin hose sa paglimpya san awto. Gumamit nin basang pamunas asin balde.
Mababawasan an pag-usik nin tubig, asin mas makontrol an konsumo kontra sa tuloy-tuloy na agos nin hose.
06 Magtipon nin tubig sa mga dram o balde para magamit sa mas halangkaw na panahon nin tagtuyot.
Dapat pirming igwang nakaimbak na tubig para sa pang-araw-araw na gamit, lalo na kung may water interruption.
MGA DAPAT GIBUHON KAPAG MAY EL NIÑO
01 MGA DAPAT GIBUHON KAPAG NAKADANAS NIN EL NIÑO
Tipidon an paggamit nin tubig. Iwasan an pagsayang asin gamiton liwat an tubig kun posible, arog kan tubig hale sa paglabada para panghugas san salog o inidoro.
02 Magdara nin payong asin magsul-ot nin kalo para may proteksyon kontra sa init kung magluwas san harong.
Magluwas lang kung kaipuhan, lalo na sa oras nin pinaka-mainit na panahon (alas-10 nin aga sagkod alas-4 nin hapon).
03 Mag-inom nin marhay na tubig tanganing maiwasan an dehydration.
Iwasan an sobrang matatamis na inumin asin alkohol ta ini pwedeng magpagrabe nin dehydration.
04 Magsul-ot nin maninipis, mahiwas, asin preskong bado. Kun puwede, takupan an lawas para protektado sa sobrang init.
Gumamit nin puting bado o mga light-colored na damit ta ini nakakatabang magpahapot san init.
05 Kung nagtatrabaho sa initan, magpahuway kada oras para dae mag-overheat an lawas.
Magpahuway sa malimpoy na lugar asin iwasan an sobrang pagtrabaho sa mainit na oras nin aldaw tanganing dae magkaigwa nin heat stroke.
06 Kung wara aircon, magtinir sa pinakamapresko na parte san harong na dae direktang naiigo san init.
Bukasan an mga bintana asin electric fan para may marhay na sirkulasyon nin hangin sa laog san harong.